Toolkit huiselijk geweld en kindermishandeling

Deze toolkit is samengesteld voor de gemeente Goeree-Overflakkee als praktische ondersteuning voor professionals betrokken bij kinderen en gezinnen om kindermishandeling en huiselijk geweld in een vertrouwde setting tot een bespreekbaar onderwerp te maken. Ook is zo gemakkelijk informatie over het thema te vinden.

De toolkit bestaat uit drie onderdelen:

  1. Voor professionals: Tips voor de praktijk
    Tips, Trucs, handvatten om signalen van kindermishandeling beter te herkennen en mee aan de slag te gaan. Hoe ga je het gesprek aan?
     
  2. Voor professionals: Wettelijke kader en regels
    ​Informatie over onder andere het wettelijke kader, de meldcode, de verwijsindex, de aandachtsfunctionaris, privacy, consultatie en trainingen.
     
  3. Voor iedereen: Algemene informatie
    Informatie die te maken heeft met kindermishandeling en huiselijk geweld

Omschrijving

DEEL 1: Voor professionals: Tips voor de praktijk

Signalen

Heb je een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld? Of wil je weten of het gedrag van een kind of ouder passend is bij de leeftijd of omstandigheden?

Beschermende en risicofactoren

Kindermishandeling is het gevolg van een combinatie van uiteenlopende risicofactoren. Beschermende factoren kunnen bescherming bieden, waardoor kindermishandeling zich ondanks die risico's niet voordoet. Wat gaat er goed, is er voldoende draagkracht, is er bereidheid om te veranderen? Op https://www.nji.nl wordt  dit duidelijk uitgelegd door Het Nederlands Jeugdinstituut.

Signalen van specifiek seksueel geweld

Voor vermoedens van seksueel onwenselijk/grensoverschrijdend gedrag of zorgen over de seksuele ontwikkeling van een kind/jongere is er veel informatie te vinden op centrumseksueelgeweld.nl. Bekijk deze video voor uitleg over welke vormen van seksueel misbruik van jongeren er zijn. Op Signalenkaart.nl zijn ook specifieke signalen bij seksueel misbruik te vinden.

In gesprek met een kind/jongere

Mishandelde kinderen en jongeren praten vaak niet uit zichzelf over wat hen overkomt. Ze vinden het belangrijk dat jij als professional oprechte interesse toont, naar hen luistert en hun mening in overweging neemt. Hoe stel je je op en welke vragen stel je?

Op de website van Augeo vind je hiervoor tips, ook als een kind om geheimhouding vraagt, hoe je kinderen steunt en een handige 10 punten-checklist. In de Handreiking Participatie van kinderen in de Meldcode (PDF) in opdracht van het ministerie van VWS is Augeo één van de auteurs die uitlegt waarom het belangrijk is om kinderen bij elke stap van de meldcode te betrekken.

Bij de Academie voor Praten met Kinderen is onder andere een praktijkboek te bestellen over Praten met Kinderen over Kindermishandeling te vinden en wat te doen als je het niet verder mag vertellen.

Op de website van het Centrum Seksueel Geweld is een deel van de website specifiek voor kinderen: centrumseksueelgeweld.nl. In deze video wordt uitgelegd wat je moet vragen en hoe je moet reageren als een kind je vertelt over seksueel misbruik.

Op de website Veilig met de Meldcode staan 8 tips voor een gesprek met een leerling.

Ook het Nederlands Jeugdinstituut geeft handvatten, net als de website Ikvermoedhuiselijkgeweld.nl van de Rijksoverheid

In gesprek met de ouders/verzorgers

Een gesprek voeren met ouders over (vermoedens van) kindermishandeling of huiselijk geweld vraagt het nodige van de professional. De houding die je daarbij aanneemt is belangrijk. In onderstaande links staan handvatten om je voor te bereiden op een dergelijk gesprek.

Gastlessen/lespakket

Wil je in je klas of in je team aan de slag met het thema huiselijk geweld en kindermishandeling? Er zijn lespakketten beschikbaar, ook zijn gastlessen mogelijk.

  • De jongeren van de Jongerentaskforce van Augeo Foundation delen hun ervaringen in bijvoorbeeld workshops of gastlessen voor professionals.
  • Het Klokhuis heeft vier afleveringen gemaakt over kindermishandeling. Daarbij is ook een gratis lespakket voor groep 6, 7 en 8 te downloaden.
  • De ervaringsdeskundigen van Team-Kim hebben een scholenproject, met gastlessen.
  • Maak samen met schildpad Schildje kindermishandeling bespreekbaar voor de allerkleinsten. Met lespakket.
  • Op de website van Leren Signaleren kunnen docenten inspiratie opdoen om lessen voor te bereiden voor 12-plussers.
  • Compaiz heeft een lespakket voor groep 7/8, specifiek voor complexe echtscheidingssituaties/
  • Voor klas 1 en 2 Voortgezet onderwijs is er ook het theaterstuk Blauwe Plekken, een bewerking van het bekende boek.

DEEL 2: Voor professionals: Wettelijke kaders en regels

Meldcode

Huiselijk geweld en kindermishandeling is een groot probleem en kent vele verschijningsvormen. De impact en de gevolgen zijn groot. Daarom is het belangrijk dat organisaties alert zijn op signalen en daarnaar handelen. Iedereen die werkt met kinderen en volwassenen, moet bij een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld werken volgens de stappen van de meldcode, zo is vastgelegd in de wet. Dat geldt voor professionals die werken in de gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, jeugdhulp, gemeenten en justitie. Werkgevers in deze sectoren moeten de meldcode vaststellen en vertalen naar hun dagelijkse praktijk: wie zet welke stappen bij een vermoeden?

De meldcode is vanaf 1 januari 2019 uitgebreid met een afwegingskader.

Wat zijn nuttige websites over de meldcode in het algemeen?

Professionals die specifieke kennis willen opdoen over hoe te voldoen aan de wettelijke eisen omtrent de meldcode kunnen voor (online) cursussen terecht op de website van Augeo.

De onderwijspartijen van de Beweging tegen Kindermishandeling (BtK) hebben zelf een handelingskader voor het onderwijs ontwikkeld, meer informatie is te vinden op de website van de PO-raad.

Verwijsindex (Signaleren zorg)

Het komt voor dat meerdere hulpverleners betrokken zijn bij hetzelfde kind of jongere, of bij hetzelfde gezin. Dat weten zij niet altijd van elkaar. De verwijsindex (VIR) helpt beroepskrachten elkaar snel en makkelijk te vinden, zodat zij kunnen samenwerken en kinderen en jongeren beter kunnen helpen

De gemeente beheert de lokale verwijsindex. Hulpverleners en andere professionals zijn verplicht (Jeugdwet) de verwijsindex te gebruiken als zij zorgen hebben over het welzijn van een kind tussen 0 en 23 jaar. Op de website van de gemeente Goeree-Overflakkee vindt u meer informatie over de verwijsindex.

Consultatie en advies

Voor advies, ondersteuning, of om jezelf/collega’s te helpen een inschatting te maken rond huiselijk geweld en kindermishandeling is het mogelijk een consult aan te vragen bij Veilig Thuis (lokale afdeling, Rotterdam Rijnmond). Dat kan ook zonder al de naam van het gezin te noemen. Ook zijn er hulpmiddelen om meer helderheid te krijgen over je vermoedens en de te nemen stappen, kijk bijvoorbeeld of de signalenkaart of de 10-puntenchecklist van Augeo. Regionaal wordt een Centrum voor huiselijk geweld en kindermishandeling ingericht waar casuïstiek besproken wordt dat het lokale veld en bevoegdheid overstijgt. Dit is nog niet operationeel.

Daarnaast is de aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Kindermishandeling van je eigen organisatie zeker ook het noemen waard.

Aandachtsfunctionaris Huiselijk geweld en Kindermishandeling

De aandachtsfunctionaris draagt zorg voor de implementatie, het hanteren en borgen van de meldcode, zodat huiselijk geweld en kindermishandeling eerder worden gesignaleerd, hulp geboden wordt en het geweld eerder stopt. In onderstaande links staat meer over de aandachtsfunctionaris.

  • De gemeente Amsterdam heeft een toolkit laten ontwikkelen met praktische informatie voor in het dagelijks werk als aandachtsfunctionaris.
  • Er is een landelijke vakgroep voor Aandachtsfunctionarissen, de LVAK.
  • Het Nederlands Jeugdinstituut heeft een dossier over kindermishandeling.
  • Vanuit het Servicepunt Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Rotterdam is er een toolkit rond de meldcode ontwikkeld. Onder meer zitten daar de 5-stappenkaartjes van de meldcode in en de signaleringskaart.

Hulp inschakelen via de gemeente

Als je, nadat de zorgen zijn gedeeld met de ouders/verzorgers van de leerling, samen tot de conclusie bent gekomen dat ondersteuning gewenst is kan het gezin aangemeld worden bij het zorgloket van de gemeente.

De aanmelding kan gedaan worden door de ouders of door de professional, met toestemming van de ouders (en de jongere vanaf 16 jaar).

Informatie delen

Als er zorgen zijn over huiselijk geweld en kindermishandeling is het belangrijk te weten wanneer je informatie moet delen, op welke wijze je dit kan doen en hoe de privacy van de cliënt geregeld is.

De PrivacyApp van de Rijksoverheid. Wat kun je delen en wat niet? Voor onderwijs is er een speciale privacy-tool.

DEEL 3: Voor iedereen: algemene informatie

Geweld stopt niet vanzelf! Samen zorgen we ervoor dat het stopt. Voel jij je thuis niet veilig of is er geweld bij jou thuis? Of heb je het vermoeden dat er iemand in je omgeving wordt mishandeld? Blijf er niet mee lopen, maar zoek hulp!
Kijk bijvoorbeeld op ikvermoedhuiselijkgeweld.nl. Daar kun je zien hoe je in actie kunt komen. Je kan ook bellen met Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond op 0800-2000 (24/7 gratis bereikbaar). Ze kunnen je advies geven. Bellen kan eventueel anoniem. Bel bij directe nood en/of acute onveiligheid 112, het landelijke alarmnummer van de politie.

Specifieke informatie voor kinderen

Wanneer jij als kind of jongere meer wil weten over wat huiselijk geweld en kindermishandeling betekent, wie je kan helpen of wat je rechten zijn, dan kunnen onderstaande sites je hierbij helpen. Als professional kan je kinderen wijzen op deze sites.

  • Wat als het thuis niet leuk is en je voelt je onveilig? Informatie voor kinderen is te vinden op veiligthuisrr.nl/voor-kinderen.
  • Jij hebt recht op privacy. Of je nu thuis woont, bij pleegouders of in een instelling. Niemand mag informatie over jou zomaar delen of in een dossier opnemen. Wat mag wel en wat mag niet? Dat vind je op de PrivacyApp.
  • 'Het is niet jouw schuld': centrumseksueelgeweld.nl.
  • Je kunt de Kindertelefoon bellen als je met hen wilt praten over iets (anoniem en gratis) van 11:00 tot 21:00 op 0800-0432. Of chatten via: kindertelefoon.nl.
  • In deze video vertelt Mirthe vertelt aan het Jeugdjournaal hoe zij werd mishandeld werd en hoe zij hulp kreeg op school.

Specifieke informatie voor ouders/verzorgers

Als er zorgen zijn over kinderen met betrekking tot huiselijk geweld en kindermishandeling wil je wellicht als ouder/verzorger meer weten over hoe met deze zorgen wordt omgegaan.

  • Op veiligthuis.nl (lokaal: veiligthuisrr.nl) is meer informatie hierover te vinden.
  • Hoe wordt er omgegaan met de privacy? Wat komt wel en wat komt niet in een dossier? Dat is te vinden in de PrivacyApp.
  • Regionaal wordt een Centrum voor huiselijk geweld en kindermishandeling ingericht met een inloopfunctie voor inwoners. Dit is nog niet operationeel.